035 Nhà ta

[bài 35] (Mạn thuật 13/14)

Quê cũ nhà ta thiếu của nào,
Rau trong nội, cá trong ao.
Cách song mai tỉnh hồn Cô Dịch,
Kề nước cầm đưa tiếng cửu cao.
Khách đến vườn còn hoa lạc,
Thơ nên cửa thấy nguyệt vào.
Cảnh thanh dường ấy chăng về nghỉ,
Lẩn thẩn làm chi áng mận đào.

Chú thích

(035.3) Cô Dịch: hoa mai thanh khiết như thần nhân ở núi Cô Dịch. Trang Tử 莊子 (Tiêu Dao Du 逍遙遊): Diểu Cô Dịch chi sơn, hữu thần nhân cư yên, cơ phu nhược băng tuyết, náo ước nhược xử tử. Bất thực ngũ cốc, hấp phong ẩm lộ. Thừa vân khí, ngự phi long, nhi du hồ tứ hải chi ngoại. Kỳ thần ngưng, sử vật bất tì lệ nhi niên cốc thục 藐姑射之山 ，有神人居焉，肌膚若冰雪，淖約若處子。不食五穀，吸風飲露。乘雲氣，御飛龍，而遊乎四海之外。其神凝，使物不疵癘而年穀熟 Trên núi Rưởu Cô Dịch, có thần nhân ở đó, Da thịt như băng tuyết, thơ ngây như gái chưa chồng. Không ăn năm loài thóc, hút gió uống sương, cưỡi khí mây, ngự rồng bay, mà chơi ở ngoài bốn bể. Ðịnh thần lại, khiến cho mọi vật không đau ốm mà lúa mùa được. (Nhượng Tống dịch, Trang Tử Nam Hoa Kinh, Xuân Thu xuất bản, USA, trang 57)
(035.4) cửu cao: chín đầm nước sâu. Thi Kinh 詩經 Tiểu Nhã 小雅 (Hạc minh 鶴鳴): Hạc minh vu cửu cao, Thanh văn vu thiên 鶴鳴于九皋，聲聞于天 Chim hạc kêu ở xa ngoài chín đầm, tiếng nghe khắp đồng nội. Cả câu 4 ý nói: suối chảy như tiếng đàn, tiếng hạc.
(035.8) mận đào: Ông Địch Nhân Kiệt 狄仁傑 hay tiến cử người hiền, nên đời khen là đào lí tại công môn 桃李在公門 nghĩa là người hiền đều ở cửa ông ấy cả. Nay gọi các kẻ môn hạ là môn tường đào lí 門牆桃李 là do nghĩa ấy (Hán Việt tự điển, Thiều Chửu). Xem thêm bài 23.